Altijd klaarstaan voor een ander. Dat hoort bij de zorg. Maar wat als je zelf niet meer bijtankt? Zorgcoach Mirjam Kompier ziet het dagelijks: jonge zorgverleners die vol vuur beginnen, maar zichzelf vergeten. ‘Zelfzorg is geen luxe, het is de basis. Jij bent je eigen belangrijkste instrument.’
Waarom zelfzorg geen bijzaak is
Zorgprofessionals zijn vaak gevers. Ze hebben aandacht voor anderen, zijn empathisch en willen helpen. Heel waardevol, vindt Mirjam, maar er schuilt ook een risico in. ‘Doordat de zorg zich de hele dag richt op de ander, kun je jezelf makkelijk vergeten. Je merkt niet dat je moe bent, of over je grenzen gaat. Tot het ineens te veel wordt.’
Voor mbo-studenten in de zorg is dat belangrijk om te realiseren. Je begint waarschijnlijk met een flinke dosis motivatie, maar ook jij hebt grenzen. Zelfzorg helpt je om daar bewust mee om te gaan. ‘Vraag jezelf elke dag: hoe voel ik mij vandaag? Dat klinkt simpel, maar het is een krachtig hulpmiddel om bij jezelf in te checken.’
Jezelf kennen = beter zorgen
Volgens Mirjam begint zelfzorg met jezelf leren kennen. Wat vind jij belangrijk in je werk? Waar krijg je energie van? Wat zijn jouw talenten én je grenzen? ‘Als je dat weet, kun je betere keuzes maken. Bijvoorbeeld of je ergens wel of niet aan toe bent, of je extra werk op je kunt nemen, of dat je juist rust nodig hebt. Daar krijg je zelfvertrouwen van.’
Het helpt als je al vroeg oefent met die vragen. Een coach kan daarbij ondersteunen, maar ook een goede stagebegeleider of collega kan het verschil maken.
Coaching = groeien
Een coach helpt je antwoorden te vinden op jouw ontwikkelvragen. Bijvoorbeeld: hoe weet ik wat mijn talent is? Hoe leer ik zelfstandig werken? Hoe leer ik grenzen aangeven? De vragen gaan over je eigen gedrag. Iets waar je last van hebt én wat je graag anders wilt leren doen.
Al pratend in beweging
Een van de manieren waarop Mirjam zorgmedewerkers begeleidt, is met wandelcoaching. Simpel gezegd: praten tijdens een wandeling in de buitenlucht. ‘Buiten zijn en bewegen geeft letterlijk lucht,’ zegt ze. ‘Je hoeft elkaar niet aan te kijken, dat maakt het vaak makkelijker om je verhaal te doen. En al pratend kom je vaak zelf tot inzichten.’
Herken de signalen
Werken in de zorg kan zwaar zijn. Mensen hebben pijn, verdriet of angst. Ook op momenten dat jij moe bent of geen tijd hebt. ‘Je moet leren dat jij niet ieders problemen kunt oplossen,’ zegt Mirjam. ‘Dat kán ook niet. Wat je wél kunt doen, is goed voor jezelf zorgen en op tijd aangeven als het te veel wordt.’
Hoe weet je of je richting een burn-out gaat? Let op signalen: ben je sneller geïrriteerd, vaak moe of voel je een knoop in je maag? Dan is het tijd om even stil te staan en hulp te zoeken. ‘Erken eerst voor jezelf dat het niet lekker gaat. Dat is de belangrijkste stap. Daarna kun je het delen met een collega of begeleider.’
Je staat er niet alleen voor
Voor studenten die op stage zitten, geldt hetzelfde. Te veel taken? Een onveilig gevoel op de werkvloer? Durf het te benoemen. ‘Jouw welzijn is net zo belangrijk als dat van de cliënten. Praat erover en zoek samen een oplossing. Misschien heb je tijdelijk een lichtere taak nodig, of gewoon een luisterend oor.’
Stagebegeleiders hebben daarbij een voorbeeldfunctie. Als zij laten zien dat ze pauze nemen, hun grenzen bewaken en echt luisteren, durven jongeren dat ook sneller. ‘Stel oprechte vragen, luister zonder oordeel, en laat zien dat jij ook een mens bent met grenzen. Daar leren jonge zorgverleners veel van.’
Ontdek wat bij je past
Mirjam benadrukt dat de zorg veel meer is dan alleen het ziekenhuis. ‘Er zijn zoveel werkvelden: geestelijke gezondheidszorg, kraamzorg, ouderenzorg, gehandicaptenzorg… Probeer verschillende dingen uit. Vraag mensen in je omgeving naar hun werk of loop een dagje mee. Zo ontdek je wat bij je past.’
De zorgsector heeft mensen nodig die willen helpen én zichzelf serieus nemen. Dus: sta jij klaar voor anderen? Mooi. Maar vergeet jezelf niet. Zoals Mirjam zegt: ‘De beste zorg begint bij jou.’ ‹‹
Ben jij geknipt voor de zorg?
De zorgsector biedt volop kansen voor mbo’ers. Maar het is belangrijk dat je weet wat het werk inhoudt. Deze punten helpen je om daarachter te komen:
Verschillende richtingen
Ouderenzorg, kraamzorg, gehandicaptenzorg, geestelijke gezondheidszorg, ziekenhuizen – elke richting vraagt iets anders van je. Ontdek wat bij jou past.
Geen 9-tot-5
Zorg stopt niet na werktijd. Avonden, weekenden en feestdagen horen er vaak bij.
Werken met je hart
Je werkt met mensen die ziek zijn, pijn hebben of verdrietig zijn. Dat is waardevol, maar soms ook heftig. Sta jij stevig genoeg in je schoenen?
Blijven groeien
Er zijn volop doorgroeimogelijkheden. Denk aan een opleiding tot verpleegkundige, zorgcoördinator of persoonlijk begeleider.
Tip
Regel een meeloopdag of praat met iemand die in de zorg werkt. Zo krijg je een realistisch beeld van wat het werk écht inhoudt.
Lees het online magazine
